آشنایی با اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD)

اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی یا ADHD، یک اختلال عصبی-رشدی است که با الگوی پایدار بی‌توجهی و/یا بیش‌فعالی-تکانشگری مشخص می‌شود که در عملکرد یا رشد فرد تداخل ایجاد می‌کند. این وضعیت میلیون‌ها کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اغلب به دوران بزرگسالی نیز ادامه پیدا می‌کند، و بر جنبه‌های مختلف زندگی از جمله تحصیل، کار و روابط اجتماعی تاثیر می‌گذارد.

ADHD چیست؟

ADHD به طور عمده در دو شکل بروز می‌کند: بی‌توجهی و بیش‌فعالی-تکانشگری. برخی افراد عمدتاً یک نوع از علائم را نشان می‌دهند، در حالی که دیگران ترکیبی از هر دو نوع علائم را دارند.

بی‌توجهی: افراد با علائم بی‌توجهی معمولاً در حفظ تمرکز، تکمیل وظایف و سازماندهی فعالیت‌ها مشکل دارند. این مشکلات ناشی از نافرمانی یا عدم درک نیست، بلکه به دلیل مشکلاتی در پردازش و تمرکز است.

بیش‌فعالی-تکانشگری: افراد با علائم بیش‌فعالی-تکانشگری ممکن است به طور مداوم در حال حرکت باشند، حتی در مواقعی که این رفتار مناسب نیست، یا به طور افراطی بی‌قرار باشند و بیش از حد صحبت کنند. در بزرگسالان، بیش‌فعالی ممکن است به صورت بی‌قراری شدید یا زیاد صحبت کردن ظاهر شود.

علائم و نشانه‌های ADHD چیست؟

علائم ADHD ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. برخی افراد بیشتر علائم بی‌توجهی را دارند، در حالی که دیگران بیشتر علائم بیش‌فعالی-تکانشگری را نشان می‌دهند. برخی افراد نیز هر دو نوع علائم را دارند. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:

بی‌توجهی:

• نادیده گرفتن یا از دست دادن جزئیات و اشتباهات بی‌دقتی
• دشواری در حفظ توجه در حین بازی یا انجام وظایف
• به نظر می‌رسد که وقتی مستقیماً با آنها صحبت می‌شود، گوش نمی‌دهند
• سختی در پیگیری دستورات و تکمیل وظایف
• دشواری در سازماندهی وظایف و فعالیت‌ها
• اجتناب از وظایفی که نیاز به تلاش ذهنی مداوم دارند
• از دست دادن وسایل ضروری برای انجام وظایف
• حواس‌پرتی با افکار یا محرک‌های نامرتبط
• فراموشی در انجام وظایف روزانه

بیش‌فعالی-تکانشگری:

• بی‌قراری و وول خوردن در زمان نشستن
• ترک صندلی در مواقعی که باید نشسته بمانند
• دویدن یا بالا رفتن در مواقع نامناسب
• دشواری در بازی یا انجام فعالیت‌ها به صورت بی‌صدا
• همیشه در حرکت یا در حال انجام فعالیت
• صحبت کردن بیش از حد
• پاسخ دادن به سوالات قبل از اتمام آنها
• دشواری در انتظار نوبت
• قطع کردن یا مداخله در صحبت‌ها و فعالیت‌های دیگران

عوامل خطر ADHD چیست؟

تحقیقات نشان می‌دهد که ژنتیک نقش مهمی در ایجاد ADHD دارد. علاوه بر عوامل ژنتیکی، محققان به بررسی عوامل محیطی، آسیب‌های مغزی، تغذیه و محیط‌های اجتماعی نیز پرداخته‌اند که ممکن است خطر ابتلا به ADHD را افزایش دهند.

ADHD در مردان شایع‌تر از زنان است و زنان مبتلا به ADHD اغلب بیشتر علائم بی‌توجهی را نشان می‌دهند. افراد مبتلا به ADHD اغلب مشکلات دیگری نیز دارند، مانند اختلالات یادگیری، اضطراب، اختلالات رفتاری، افسردگی و سوء مصرف مواد.

چگونه ADHD درمان می‌شود؟

اگرچه ADHD قابل درمان نیست، اما روش‌های موجود می‌توانند علائم را کاهش داده و عملکرد فرد را بهبود بخشند. درمان‌ها شامل دارو، روان‌درمانی، آموزش یا آموزش‌های ویژه و یا ترکیبی از این روش‌ها هستند.

داروها:

• محرک‌ها: شایع‌ترین نوع داروهای ADHD هستند که با افزایش مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین و نوراپی‌نفرین که نقش مهمی در تفکر و توجه دارند، کار می‌کنند.
• غیر محرک‌ها: این داروها بیشتر طول می‌کشد تا اثر کنند، اما می‌توانند توجه، تمرکز و تکانشگری را بهبود بخشند. این داروها در صورتی تجویز می‌شوند که محرک‌ها عوارض جانبی داشته باشند یا مؤثر نباشند.

روان‌درمانی و مداخلات روانی-اجتماعی:

• درمان رفتاری: این نوع روان‌درمانی به فرد کمک می‌کند رفتار خود را تغییر دهد. می‌تواند شامل کمک به سازماندهی وظایف، مدیریت زمان و کنترل تکانشگری باشد.
• آموزش مهارت‌های اجتماعی: یادگیری مهارت‌های اجتماعی مانند انتظار برای نوبت، اشتراک‌گذاری و درخواست کمک.
• درمان شناختی-رفتاری: به فرد کمک می‌کند تا به افکار و احساسات خود آگاه باشد و تمرکز و تمرکز خود را بهبود بخشد.
• آموزش مهارت‌های والدین: به والدین آموزش می‌دهد چگونه رفتارهای مثبت فرزندان خود را تشویق کنند و سیستم پاداش و مجازات مناسبی را برای تغییر رفتارهای آنها ایجاد کنند.

گروه‌های حمایتی: گروه‌های حمایتی می‌توانند به والدین و خانواده‌ها کمک کنند تا با دیگرانی که مشکلات مشابهی دارند ارتباط برقرار کنند و اطلاعات و تجربیات خود را به اشتراک بگذارند.

برای کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید به وب‌سایت‌های معتبر مراجعه کنید یا با متخصصان بهداشت روان مشورت کنید.

با درک بهتر ADHD و استفاده از روش‌های مناسب، می‌توان به افراد مبتلا کمک کرد تا زندگی پربارتری داشته باشند و با چالش‌های روزمره بهتر مقابله کنند.