افسردگی چیست؟ علل، علائم، تشخیص و درمان

آشنایی با افسردگی

تعریف افسردگی: افسردگی (همچنین با نام‌های افسردگی اصلی، اختلال افسردگی اصلی یا افسردگی بالینی شناخته می‌شود) یک اختلال شناختی جدی و شایع است. این بیماری علائم شدیدی ایجاد می‌کند که چگونگی احساسات، افکار و مدیریت فعالیت‌های روزانه افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، از جمله خوابیدن، خوردن یا کار کردن.

برای تشخیص افسردگی، باید علائم حداقل ۲ هفته وجود داشته باشند.

انواع مختلفی از افسردگی وجود دارد، برخی از آنها ناشی از شرایط خاصی توسعه پیدا می‌کنند.

• افسردگی اصلی: شامل علائم کاهش حالت مزاج یا از دست دادن علاقه است، بیشتر زمان برای حداقل ۲ هفته، که با فعالیت‌های روزانه تداخل دارد.
• اختلال افسردگی مستمر (همچنین به نام دیستیمیا یا اختلال دیستیمیا یا اختلال دیستیمیک) شامل علائم کمتر شدید افسردگی است که بسیار طولانی‌تر ادامه پیدا می‌کند، معمولاً حداقل برای ۲ سال.
• افسردگی پریناتال: اگر افسردگی در حین بارداری شروع شود، به آن افسردگی پریناتال و اگر پس از تولد نوزاد شروع شود، به آن افسردگی پس از زایمان گفته می‌شود.
• اختلال افسردگی فصلی: افسردگی که با فصول تغییر می‌کند و علائم آن معمولاً در پاییز و زمستان آغاز می‌شود و در بهار و تابستان کاهش می‌یابد.
• افسردگی با علائم روانپزشکی: یک شکل شدید از افسردگی که فرد در آن علائم روانپزشکی مانند وهم (اعتقادهای غیرواقعی و ثابت) یا هالوسیناسیون (شنیدن یا دیدن چیزهایی که دیگران نمی‌شنوند یا نمی‌بینند) تجربه می‌کند.

افراد مبتلا به اختلال دو قطبی (پیشتر به نام افسردگی و مانیا یا بیماری افسردگی و مانیا) نیز علائم افسردگی را تجربه می‌کنند، که در آن زمانی که احساس ناراحتی، بی‌تفاوتی یا امیدواری ندارند، همراه با سطح فعالیت بسیار پایین. اما فرد با اختلال دوقطبی همچنین دوره‌های مانیا (یا هیپومانی) را تجربه می‌کند، که در آن احساسات بسیار شادی، عصبی یا “بالا” با افزایش قابل مشاهده در سطح فعالیت همراه است.

افسردگی کودکانه و نوجوانانه اختلال مزاجی با نام اختلال دیس‌رژوله مزاجی (تشخیص داده شده در کودکان و نوجوانان) و اختلال پیش از قاعدگی را (که زنان را در دوران نزدیک به قاعدگی تحت تأثیر قرار می‌دهد) نیز در کتاب راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5) ذکر شده‌اند.

علل افسردگی

افسردگی که کیانوشته احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهد، تحت تأثیر عوامل متنوعی قرار می‌گیرد که شامل موارد زیر است:

• فاکتورهای بیوشیمیایی: ترکیبات شیمیایی مغز، به ویژه نوروترانسمیترها مانند سروتونین و دوپامین، نقش اساسی در ایجاد افسردگی دارند. عدم تعادل یا کاهش سطح این ترکیبات می‌تواند به ظهور علائم افسردگی منجر شود.
• عوامل ژنتیک: ارتباط میان ژنتیک و احتمال ابتلاء به افسردگی به وضوح مشاهده شده است. افرادی که خانواده‌ای با تاریخچه افسردگی دارند، احتمال ابتلا به این اختلال را بیشتر دارند.
• عوامل محیطی: تأثیرات محیطی نیز نقش قابل‌توجهی در ایجاد افسردگی ایفا می‌کنند. شرایط استرس‌زا، از دست دادن عزیزان، و شرایط زندگی ناپایدار می‌توانند عوامل محیطی باشند که فرد را در معرض خطر افسردگی قرار می‌دهند.

افسردگی می‌تواند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهد، بدون توجه به سن، نژاد، نژادی، و جنس. زنان به طور متوسط بیشتر از مردان با افسردگی تشخیص داده می‌شوند، اما مردان هم ممکن است افسرده باشند. به دلیل اینکه ممکن است مردان کمتر به شناختن، بحث درباره، و جلب کمک برای احساسات یا مشکلات عاطفی خود بپردازند، خطر ابتلا به علائم افسردگی در آنها بیشتر است که تشخیص داده یا درمان شود.

تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل ژنتیک، بیولوژیکی، محیطی و روانشناختی نقش مهمی در ایجاد افسردگی دارند. این اختلال می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما معمولاً در بزرگسالی شروع می‌شود. افسردگی حالا به عنوان یک اختلال شناخته می‌شود که در کودکان و نوجوانان نیز اتفاق می‌افتد، هرچند که کودکان ممکن است به جای احساس غم، بیشتر افسردگی خود را با عصبانیت بیان کنند. بسیاری از اختلالات مزاجی و اضطرابی در بزرگسالان از سطح بالایی از اضطراب در دوران کودکی آغاز می‌شوند.

افسردگی، به ویژه در میانه عمر یا سنین بالاتر، ممکن است همراه با بیماری‌های جدی دیگر مانند دیابت، سرطان، بیماری قلب و بیماری پارکینسون همزمان باشد. این شرایط غالباً در هنگام حضور افسردگی بدتر می‌شوند، و تحقیقات نشان می‌دهد که افراد مبتلا به افسردگی و دیگر بیماری‌های پزشکی تمایل به داشتن علائم شدیدتر هر دو بیماری دارند.

گاهی اوقات مشکلات جسمی مانند بیماری تیروئید یا داروهای مصرفی برای یک بیماری جسمی، عوارض جانبی داروهایی را ایجاد می‌کنند که به افسردگی کمک می‌کند. یک ارائه‌دهنده مراقبت بهداشتی ماهر در درمان این بیماری‌های پیچیده می‌تواند بهترین استراتژی درمان را تعیین کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره درخواست کمک و پیدا کردن ارائه‌دهنده مراقبت بهداشتی به صفحات مرتبط مراجعه کنید. همچنین می‌توانید در مورد دریافت کمک و یافتن ارائه‌دهنده مراقبت بهداشتی بیشتر بدانید.

عوامل خطر دیگر برای افسردگی شامل:

• تاریخچه شخصی یا خانوادگی افسردگی
• تغییرات زندگی مهم، trauma یا استرس

علائم و نشانه‌های افسردگی

اگر از برخی از علائم و نشانه‌های زیر به مدت حداقل ۲ هفته، بیشتر روزها و تقریباً تمام روز تجربه کرده‌اید، ممکن است شما دچار افسردگی باشید:

• مزاج مداوم ناراحت، مضطرب یا “خالی از احساسات”
• احساس بی‌امیدی یا تاریکی امید
• احساس عصبانیت، افسردگی یا بیقراری
• احساس گناه، نااراضی، یا بی‌استفاده بودن
• از دست دادن علاقه یا لذت در سرگرمی‌ها و فعالیت‌ها
• افت انرژی، خستگی یا حس کندی
• مشکل در تمرکز، یادآوری یا تصمیم‌گیری
• مشکلات در خوابیدن، زود بیدار شدن صبح زود یا بیش از حد خوابیدن
• تغییرات در اشتها یا تغییرات ناپیش‌بینی در وزن
• دردها یا آکنه‌های فیزیکی، سردرد، دل درد یا مشکلات گوارشی که علت فیزیکی روشنی ندارند و با درمان برطرف نمی‌شوند
• افکار مرتبط با مرگ یا خودکشی یا تلاش‌های خودکشی

هر کسی که افسرده است، همه این علائم را تجربه نمی‌کند. برخی افراد تنها چندین علامت را تجربه می‌کنند، در حالی که دیگران ممکن است با بیشترین علائم مواجه شوند. علائم مرتبط با افسردگی با کارکرد روزانه تداخل ایجاد می‌کنند و برای فرد تجربه‌کننده آنها به مراتب مضطرب‌کننده است.

افسردگی همچنین می‌تواند شامل تغییرات دیگری در مزاج یا رفتار باشد که عبارتند از:

• افزایش خشم یا عصبانیت
• احساس بی‌قراری یا نگرانی
• ترک خود به خود از دیگران، منفی شدن یا جدا شدن
• افزایش شرکت در فعالیت‌های خطرناک
• افزایش تعجب
• افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر
• جدا شدن از خانواده و دوستان
• عدم توانایی در برآورده کردن مسئولیت‌های کاری و خانوادگی یا نادیده گرفتن نقش‌های مهم دیگر
• مشکلات در خواست‌ها و اجرای عملکرد جنسی
• افسردگی در مردان و زنان ممکن است شکل متفاوتی داشته باشد. هر چند مردان، زنان و افراد تمام جنسیت‌ها ممکن است احساس افسردگی کنند، نحوه بیان این علائم و رفتارهایی که برای مقابله با آنها استفاده می‌شود، ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال، برخی از مردان (و همچنین زنان) ممکن است علائمی به جز افسردگی را نشان دهند، به عنوان مثال، به نظر می‌آید که خشم یا عصبانیت دارند. و هرچند افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر ممکن است یک استراتژی مقابله با هر فردی با افسردگی باشد، اما مردان ممکن است احتمالاً بیشتر از زنان از الکل یا مواد مخدر برای کمک به خود استفاده کنند.

گاهی اوقات نشانه‌های سلامت روان به عنوان مشکلات جسمانی ظاهر می‌شوند. به عنوان مثال، قلب تند، سینه فشاری، سردرد مداوم یا مشکلات گوارشی. مردان اغلب احتمالاً به مراجعه به ارائه‌دهنده مراقبت بهداشتی در مورد این علائم جسمانی نسبت به علائم عاطفی خود بیشتر هستند.

از آنجا که افسردگی تمایل دارد مردم را در مورد خود و جهان به نحو منفی‌تری فکر کند، برخی از افراد ممکن است نیز افکار خودکشی یا خودآسیبی داشته باشند.

برای تشخیص افسردگی، علاوه بر مزاج پایین، چندین علامت پایدار نیاز است، اما افرادی که تنها چند علامت دارند نیز از درمان ممکن است بهره‌مند شوند. شدت و فراوانی علائم و مدت زمانی که این علائم دوام می‌آورند، بستگی به فرد، بیماری و مرحله بیماری دارد.

تشخیص افسردگی

تشخیص افسردگی نیاز به ارزیابی دقیق از سوی متخصصان در حوزه روان‌شناسی یا پزشکی دارد. روش‌های متنوعی برای تشخیص این اختلال روحی وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:

1. مراجعه به روان‌شناس یا پزشک:
   • در این مرحله، افراد با متخصص روان‌شناس یا پزشک جلسات مصاحبه دارند. این جلسات به منظور جمع‌آوری اطلاعات جامع درباره تاریخچه علایم، شرایط زندگی، و تجربیات فرد صورت می‌پذیرد.
2. استفاده از ابزارها و پرسشنامه‌های ارزیابی افسردگی:
   • متخصصان از ابزارها و پرسشنامه‌های متنوعی برای ارزیابی علائم افسردگی استفاده می‌کنند. این ابزارها به صورت معمول معیارهای استانداردی برای ارزیابی شدت علائم و پیشرفت درمان فراهم می‌کنند.
   • پرسشنامه‌های ارزیابی معروف شامل “استاندارد افسردگی اندازه‌گیری شده – PHQ-9” است که به صورت خودپرسشی سوالاتی در مورد علائم افسردگی می‌پرسد و نمره‌بندی می‌کند. این اطلاعات به متخصص کمک می‌کند تا شدت و نوع افسردگی را تشخیص دهد.
   • از دیگر ابزارها می‌توان به “پرسشنامه افسردگی بک” اشاره کرد که متخصصان برای اندازه‌گیری شدت علائم افسردگی از آن استفاده می‌کنند. این پرسشنامه بر اساس پنج عامل اصلی افسردگی طراحی شده است و سوالات متنوعی از فرد درباره حالت روحی و جسمی او می‌پرسد.

با ترکیب این روش‌ها، متخصصان قادرند به طور دقیق‌تر تشخیص دهند که آیا فرد دچار افسردگی است و اگر هست، چه نوع افسردگی و شدت آن چقدر است. این اطلاعات اساسی برای ایجاد یک برنامه درمانی مناسب و انتخاب روش‌های موثر برای بهبود وضعیت روحی فرد می‌باشد.

درمان افسردگی

افسردگی، حتی در موارد شدیدترین آن، قابل درمان است. شروع زودهنگام درمان، تأثیربخش‌تر آن است. افسردگی معمولاً با داروها، روان‌درمانی، یا ترکیبی از این دو درمان مدیریت می‌شود.

1. روش‌های روان‌درمانی:

• متد کاوشی رفتاری (CBT): این روش به فرد کمک می‌کند تا الگوهای منفی تفکر و رفتار خود را شناسایی و تغییر دهد. از اهداف CBT کاهش افکار منفی و افزایش مهارت‌های مدیریت استرس است.
• درمان مشکلات میانفهمی (Interpersonal Therapy): این روش بر روابط اجتماعی و ارتباطات فرد با دیگران تأکید دارد. هدف از این درمان، بهبود ارتباطات اجتماعی و کاهش افسردگی است.

2. مصرف داروها:

• آنتی‌دپرسانت‌ها: داروهای آنتی‌دپرسانت برای درمان افسردگی معمولاً به کار می‌روند. این داروها با تغییر نحوه تولید یا استفاده از ترکیبات شیمیایی مغزی که در مود و استرس نقش دارند، عمل می‌کنند.
• داروهای ترکیبی: برخی از داروها به تنهایی کارآمد نباشند، به همین دلیل ممکن است داروهای ترکیبی مورد استفاده قرار گیرند. مثلاً استفاده از داروهای ضد افسردگی در کنار داروهای دیگر مانند ضد روان‌پریشی یا ضد صرع.

3. تغییرات در سبک زندگی:

• تغذیه سالم: رعایت یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به بهبود وضعیت افسرده کمک کند. مصرف مواد غذایی با ارزش، مثل میوه‌ها و سبزیجات، به عنوان یک جزء مهم در درمان افسردگی مطرح است.
• ورزش منظم: فعالیت‌های ورزشی منظم می‌تواند اثرات مثبتی بر روحیه داشته باشد و به عنوان یک عامل تکمیلی در درمان افسردگی اهمیت دارد.
• مدیریت استرس: یادگیری تکنیک‌های مدیریت استرس، مثل تمرینات تنفسی و روش‌های رفتاری، می‌تواند در بهبود وضعیت افسردهی کمک کند.

مهم است توجه داشته باشید که هر فرد به نحو متفاوتی توسط افسردگی تحت تأثیر قرار می‌گیرد و هیچ درمان “یک اندازه‌همه متناسب” وجود ندارد. پیدا کردن روش درمانی که برای شما مؤثرتر است، ممکن است نیاز به تست و خطا داشته باشد.

راه‌های دیگر درمان:

• روش‌های درمان مغزی: در صورتی که داروها یا روان‌درمانی به بهبود علائم افسردگی کمک نکنند، از روش‌های درمان مغزی نظیر “الکتروشوک‌درمانی (ECT)” یا “تحریک مغناطیسی مکرر (rTMS)” ممکن است به عنوان گزینه مورد بررسی قرار گیرد.
• درمان‌های جایگزین: در حال حاضر هیچ محصول طبیعی‌ای برای درمان افسردگی توسط FDA تأیید نشده است. استفاده از محصولات طبیعی مثل ویتامین D و عصاره گیاهی St. John’s wort ممکن است برخی افراد تحت تأثیر قرار دهد، اما ریسک‌های مرتبط با آنها نیز وجود دارد. از هر گونه مکمل یا محصول طبیعی قبل از مصرف، باید با یک ارائه‌دهنده مراقبت بهداشتی مشورت شود.
• ترکیب روش‌های مختلف: گاهی اوقات بهترین نتیجه از ترکیب دو یا چند روش مختلف درمان به دست می‌آید. مثلاً مصرف داروها به همراه جلسات روان‌درمانی یا تغییرات در سبک زندگی می‌تواند تأثیرات مثبت بیشتری داشته باشد.

توجه داشته باشید که قبل از هر تصمیمی درباره درمان افسردگی، با یک ارائه‌دهنده مراقبت بهداشتی صحبت کنید و مشورت حرفه‌ای دریافت کنید.

پیشگیری از افسردگی

1. مدیریت استرس و افزایش مهارت‌های مقابله:

• یادگیری تکنیک‌های مدیریت استرس، مانند تمرینات تنفسی و مدیتیشن، می‌تواند به کاهش تأثیرات منفی استرس کمک کند.
• آموزش مهارت‌های مقابله با مواقع دشوار و مدیریت احساسات، مانند تفکر مثبت و تغییر الگوهای منفی در رفتارها.

2. حفظ سبک زندگی سالم:

• رعایت یک رژیم غذایی متنوع و سالم با مصرف مقدار کافی از مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی.
• فعالیت‌های ورزشی منظم، که می‌تواند به تحریک ترشح هورمون‌های خوب مغز و بهبود خلق و خو کمک کند.
• حفظ ساعات خواب منظم و کافی، که برای بهبود عملکرد شناختی و روحیه مهم است.

3. ارتقاء ارتباطات اجتماعی و حمایت از اطراف:

• حضور در فعالیت‌ها گروهی و جمعیت‌های اجتماعی، که می‌تواند ارتباطات اجتماعی را تقویت کند.
• اشتراک‌گذاری احساسات با دوستان یا خانواده و جستجوی حمایت از افراد معتبر در محیط اطراف.
• شناخت و احترام به نیازها و حقوق فرد در ارتباطات اجتماعی و ایجاد مرزهای سالم در ارتباط با دیگران.

پیشگیری از افسردگی نیازمند توجه به جوانب مختلف زندگی است. با ایجاد یک سبک زندگی فعال، سالم، و با ارتباطات قوی، افراد می‌توانند خود را در برابر افسردگی محافظت کنند. تدابیر پیشگیری از افسردگی همچنین می‌تواند به بهبود کلیت روحیه و کیفیت زندگی کمک کند.

منبع: https://www.nimh.nih.gov/health/topics/depression